کتیبههایی مورخ ۱۲۶۳، ۱۲۶۴، ۱۲۶۸ق/۱۸۴۷، ۱۸۴۸، ۱۸۵۲م، به ترتیب در صفه شبستان، داخل شبستان زیر گنبد نیز بر اِزاره محراب و سردرِ ورودی مسجد، این سخن را تأیید میکند. پاورپوینت مسجد آقا بزرگ کاشان به نظر میرسد که این مجموعه بنا، به رویِ آثار به جای مانده پس از زلزله۱۱۹۲ق/۱۷۷۸م یا دورههای گذشته ساخته شده باشد، به خصوص شبستان ۴۰ ستون شمالی مسجد که احتمالاً پیش از احداث گنبدخانه روی بقایای خانقاه ، مسجد، مقبره و مدرسه خواجهتاجالدین (متعلق به اواسط سده ۹ق/۱۵م) ساخته شده است.تلفیق این شبستان با مسجد و مدسهای که بعداً در کنار آن ایجاد شد، یکی از زیباترین و بهترین نمونههای ایجاد هماهنگی و اتصال دو بنا در کنار هم است؛ اما ۴۰ ستون غربی گنبدخانه یعنی مهمترین بنایی که بعدها به قسمت اصلی و گنبد خانه الحاق مدرسه سلطانی کاشان شد، به معماری بنای مقصوره لطمه زده است؛ زیرا معمار بزرگ مسجد بنای گنبدخانه را بدان سان طرح افکنده بود که از چهار سوی به فضای باز راه داشته باشد تا در تابستانِ طاقتفرسای منطقه با جریان یافتن هوا در پیرامون گنبدخانه تهویه و تبرید به صورت طبیعی انجام گیرد، لیکن در زمان حاج ملا تقی محمدعلی نراقی فرزند آقابزرگ ( ۱۲۸۵ق/۱۸۶۸م)، شبستان غربی گنبدخانه بنا گردید و از این سوی ارتباط با فضای خارج مسدود شد.ر این تغییرات در و پنجرههای ارسیِ (4) بالارو مدرسه آقابزرگ از میان برداشته شده و با درگاههایی با دو مسجد جامع کاشان نیم دایره جایگزین شدند. این نوع درگاه ها در معماری ایرانی جایگاهی نداشتند و از زمان بازگشت ناصرالدین شاه از سفر دومش به اروپا در سال ۱۲۹۵ هجری قمری در بناها به کار رفتند. حدفاصل گنبدخانه و شبستان غربی با ۳ در مشبک چوبی از هم جدا می شد که ارسیهای بالارو داشتند؛ اما پس از مدتی توسط موریانه از بین رفتند و به ناچار با درهای فلزی جایگزین شدند. در سال های اخیر سازمان ملی حفاظت آثار باستانی برای حفظ نمای مسجد به جای این درهای فلزی، درهای چوبی و ارسی کار گذاشته است. در و پنجرههای مشبک و بالاروی حجره های مدرسه طبقه زیرین نیز به دلیل حمله موریانه ها از بین رفته بود که در سال های اخیر مرمت شده است. نام این اثر از تاریخ 11 آذر سال 1330 خورشیدی با شماره,روستای نیاسر,مدرسه آقابزرگ,کاشان ...ادامه مطلب